یووئیت (التهاب لایه میانی چشم)
چشم از سه لایه تشکیل شده است. لایه خارجی شامل صلبیه و قرنیه است. لایه میانی کره چشم یووه نامیده می شود که شامل عنبیه ، جسم مژگانی و کروئید (مشیمیه) است. لایه داخلی شبکیه است. التهاب لایه میانی چشم را یووئیت می نامیم.
علل یووئیت
علل متعددی برای یوئیت مطرح می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از :
- باکتری ها: پروپیونیوم آکنه، سودوموناس، استافیلوکوک طلایی
- ویروس ها : مانند زونا و ویروس تبخال
- قارچ ها : مانند هیستوپلاسموز انگل ها : مانند توکسوپلاسموز
- بیماری های روماتیسمی مثل روماتیسم مفصلی، بیماری بهجت (Behçet’s disease)، لوپوس، اسپوندیلیت آنکیلوزان (ankylosing spondylitis)، آرتریت واکنشی (از جمله سندروم رایتر)، پسوریازیس (psoriasis) و بیماری التهاب روده (از جمله بیماری کرون) و کولیت زخمی
- سارکوئیدوز (sarcoidosis)
- بیماری سل (توبرکلوز)
- بیماری لایم
- بیماری هتروکرومی فوکس
- سابقه عمل جراحی چشم یا ضربه به چشم
- برخی از سرطانها سبب التهاب و یووئیت میشوند. این سرطانها عبارتند از لوسمی، لنفوم و ملانوم بدخیم.
علت یوئیت در بیشتر موارد ناشناخته است .
علائم یووئیت
علائم یووئیت شامل موارد زیر می باشد:
تشخیص یووئیت
تشخیص با معاینه کامل چشم پزشکی و در صورت لزوم بررسی های پارا کلنیکی نظیر OCTشبکیه، آزمایشات خون و همچنین رادیوگرافی سینه است.
انواع یووئیت
انواع تقسیم بندی یووئیت بر مبنای شرایط خاصی است. این بیماری ممکن است بر اساس قسمتی از یووه که درگیر می شود، مدت زمان بیماری، حاد و مزمن بودن بیماری، نوع پاتولوژی درگیری و …. تقسیم بندی شود.یووئیت می تواند شروع ناگهانی داشته باشد (حاد)، طولانی مدت باشد (مزمن) یا عود کننده (راجعه) باشد.
یکی از انواع تقسیم بندی یووئیت بر اساس بافتی از یووه است که دچار التهاب می شود:
یووئیت قدامی
قسمت جلویی (قدامی) بافت یووه التهاب می کند. التهاب می تواند شامل عنبیه (iritis) یا عنبیه و جسم مژگانی (iridocyclitis) شود. این رایج ترین نوع یووئیت است.
یووئیت میانی
التهاب در قسمت میانی و عمدتا زجاجیه اتفاق می افتد. این التهاب می تواند قسمت عمده ای از شبکیه را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
یووئیت خلفی
التهاب در قسمت پشتی (خلفی) چشم است. می تواند کوروئید، سر عصب بینایی و شبکیه (یا ترکیبی از این ساختارها) رادرگیر کند. شامل chorioretinitis، retinitis و neuroretinitis میشود.
پان یوئیت Panuveitis
التهاب کل قسمتهای یووه را درگیر می کند.
یووئیت همچنین می تواند به صورتهای زیر باشد:
حاد
یووئیت شروع ناگهانی داشته و خیلی طول نمی کشد (کمتر از سه ماه اما اغلب حدود شش هفته)
مزمن
یعنی تداوم دارد.این نوع یووئیت بیش از سه ماه طول می کشد و همچنین سه ماه بعد از توقف درمان دوباره عود می کند.
عود کننده
بیماری می تواند گاهی شعله ور و گاهی خاموش شود.
علت ایجاد یووئیت مزمن در برخی افراد شناخته شده نیست. با این وجود، تصور نمیشود که به خاطر درمان ناکافی باشد.
شیوع یووئیت
هر ساله در کشورهای توسعه یافته ۱۷ تا ۵۲ نفر از هر ۱۰۰۰۰۰ نفر به یووئیت مبتلا میشوند. این بیماری اغلب افراد بین سنین ۲۰ تا ۵۹ سال را تحت تاثیر قرار می دهد و در کودکان نامتداول است. با این وجود، یووئیت می تواند هر کسی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. اگر یکی از مشکلات یا بیماریهای ذکر شده در بالا را دارید، ریسک ابتلا به یووئیت در شما بالاتر است. در کشورهای توسعه یافته مثل انگلستان، یووئیت عامل نقص بینایی یک نفر از هر ۱۰ نفر است.
عوارض یووئیت
یووئیت ممکن است با عوارض زیر همراه باشد :
- آب سیاه (گلوکوم)
- آب مروارید (کاتاراکت)
- ایجاد چسبندگی های داخل چشمی
- ورم شبکیه،پارگی شبکیه و آسیب به سلول های بینایی
درمان یووئیت
هدف از درمان یووئیت کمک به کاهش درد و ناراحتی در چشم ها، درمان هر گونه عامل زمینه ای (در صورت ممکن) و کاهش التهاب است. با درمان می توان جلوی افت دائمی بینایی و یا عوارض دیگر را گرفت.
هر عاملی که باعث یووئیت شده است نیز باید درمان شود. این به معنای درمان هر گونه عفونت، بیماری التهابی یا بیماری خود ایمنی که عامل آن است میشود.
درمان که اغلب با قطره های چشمی استروئیدی انجام میشود معمولا می تواند التهاب را کاهش داده و علائم را آرام کند. اگر درمان سریعا آغاز نشود و عوارضی به وجود آیند، می تواند جدی بوده و به از دست رفتن دائمی دید منجر شود.
عوارض جانبی مصرف قطره های استیروئیدی که گاها به وجود می آیند عبارتند از زخم قرنیه چشم که می تواند بسیار دردناک بوده و بر دید شما تاثیر بگذارد. اگر از قطره های استروئیدی برای بلند مدت استفاده شود، می تواند سبب کدر شدن عدسی (آب مروارید) یا افزایش فشار چشم (آب سیاه) شود.
در یووئیت شدید، گاهی استروئیدها به صورت تزریقی در اطراف چشم تجویز میشوند. همچنین ممکن است به صورت خوراکی مصرف شوند. بیشترین عوارض جانبی در استروئید خوراکی زمانی اتفاق می افتد که بیش از چند هفته استفاده شود. این عوارض شامل پوکی استخوان، ناراحتی گوارشی و زخم معده، نازک شدن پوست، افزایش وزن، تحلیل ماهیچه ها و افزایش ریسک ابتلا به عفونتهای شدید است.
برای کاهش درد و ناراحتی از قطره های چشمی سیکلوپلژیک (Cycloplegic) استفاده می شود. این قطره ها سبب گشاد شدن (اتساع) مردمک چشم میشوند. این کار را با شل کردن ماهیچه های جسم مژگانی انجام می دهند. در نتیجه، درد کاهش یافته و عنبیه متورم می تواند استراحت کرده و بهبود یابد. نمونه های آن عبارتند از : آتروپین و سیکلوپنتولات.
ممکن است از داروهایی دیگری که مهار کننده ایمنی نامیده میشوند، استفاده شود. این داروها می توانند به کم کردن استروئید مورد نیاز کمک کرده و یا اگر استروئیدها جواب ندادند به کنترل یووئیت کمک نماید.
در صورت حساسیت به نور می توان از عینک های تیره استفاده کرد.
گاهی برای درمان یووئیت نیاز به جراحی است. مثلا زمانیکه به علت کدورت شدید زجاجیه و یا فلوتر شدید اختلال بینایی ایجاد شده باشد، ممکن است عمل ویترکتومی (تخلیه زجاجیه) انجام شود. اگر فردی به علت عوارض یووئیت دچار آب مروارید، آب سیاه یا جدا شدگی شبکیه شده باشد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.