انسداد شریان مرکزى شبکیه Central retinal artery occlussion (CRAO)
معمولاً بینایی بیمار در طی چند ثانیه و بدون درد از بین می رود. در مواردى ممکن است سابقه‌ی از بین رفتن گذراى بینایی در گذشته وجود داشته باشد (آماروزیس فوگاکس). در زمان اولین معانیه در ۹۰% بیماران حدت بینایی در حد درک نور تا شمارش انگشت است. در عرض چند ثانیه پس از انسداد شریان، نقص در مسیر آوران رفلکس مردمک (یعنی اختلال در هدایت جریان عصبی) روى مى‌دهد و یک ساعت بعد علائمی در ته چشم (در معاینه شبکیه) قابل مشاهده است. در معاینه با افتالموسکوپ قسمت سطحى شبکیه به‌غیر از ناحیه‌ی فووه‌ئولا (مرکز لکه زرد شبکیه) (که نقطه‌ی قرمز گیلاسى (Cherry – red spot) در آن مشهود است) رنگ پریده شده است. نقطه قرمز گیلاسى منطقه‌اى مى‌باشد که رنگدانه‌هاى مشیمیه و اپى‌تلیوم رنگدانه دار شبکیه توسط شبکیه بسیار نازکى پوشیده شده است. ۲۵% از چشم‌هاى مبتلا به CRAO داراى شریانچه های مژگانى – شبکیه‌اى (Cilioretinal artery) هستند که ناحیه‌ی ماکولا (لکه زرد شبکیه) را خونرسانی مى‌کند و تا حدودى حدت بینایی مرکزى را حفظ مى‌نمایند. کدورت شبکیه در عرض ۶-۴ هفته برطرف مى‌شود؛ ولى رنگ پریدگى دیسک (سر عصب بینایی) به‌عنوان یافته‌ی بالینى اصلى باقى مى‌ماند. در افراد مسن باید آرتریت سلول ژانت را رد نمود. از علل CRAO مى‌توان آرتریواسکلروز (تصلب الشرائین) و آمبولى (وجود لخته خون در رگ) را ذکر نمود.
درمان انسداد شریان مرکزى شبکیه
در مطالعه بر روی میمون ها، ۹۰ دقیقه پس از انسداد کامل شریان مرکزى شبکیه، آسیب غیر قابل برگشت ایجاد خواهد شد؛ بنابراین زمان اندکى براى شروع درمان وجود دارد. روش‌هاى درمانى که توصیه مى‌شوند عبارتند از:
- پاراسنتز اتاق قدامى (خارج کردن مقداری از زلالیه) که مى‌تواند با کاهش فشار داخل کره چشم موجب خونرسانی مجدد شبکیه شود. این عمل به‌ویژه در موارد ناشى از آمبولى شریان مرکزی شبکیه ضرورت دارد.
- تزریق داخل وریدى استازولامید به‌منظور کاهش فشار داخل کره چشم
- استنشاق مخلوط گازى اکسیژن – دى‌اکسیدکربن به‌منظور اتساع عروق شبکیه و افزایش اکسیژن رسانی به شبکیه
- تزریق مستقیم داروهای ترومبولیتیک (حل کننده لخته خون) به درون شریان افتالمیک مى‌تواند سبب بهبودى بینایی شود. این کار باید ظرف ۸ ساعت از شروع انسداد انجام شود و نیاز به مهارت رادیولوژیست دارد.
- خطر سکته مغزى وجود دارد. ضد انعقادهاى سیستمیک عموماً استفاده نمى‌شوند.
انسداد شاخه‌اى شریان شبکیه Branch Retinal Artery Occlusion (BRAO)
علایم بیمارى انسداد شاخه‌اى شریان شبکیه از دست دادن ناگهانى میدان بینایی و در صورت گرفتارى مرکز لکه زرد شبکیه به‌صورت کاهش حدت بینایی خواهد بود. در معاینه شبکیه، علایم ادم شبکیه همراه با نقاط cotton -Wool مشاهده مى‌شود. در مقایسه با انسداد شریان مرکزى شبکیه، آمبولی علت شایع‌ترى براى ایجاد این بیمارى مى‌باشد. از علل دیگر مى‌توان میگرن، مصرف قرص‌هاى ضد حاملگی و واسکولیت (التهاب عروق) را ذکر نمود.